CHUYÊN GIA PHÂN TÍCH: CHUYỂN ĐỔI SỐ BẮT ĐẦU TỪ TƯ DUY LÃNH ĐẠO, KHÔNG PHẢI NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ

Hàng tỷ đô la đã được đổ vào các dự án chuyển đổi số (CĐS) trên toàn cầu, nhưng tỷ lệ thất bại vẫn duy trì ở mức báo động: 70-80% theo các nghiên cứu quốc tế. Điều nghịch lý là, phần lớn các doanh nghiệp thất bại không phải vì chọn sai nền tảng công nghệ, mà vì mắc kẹt trong một tư duy cũ kỹ, lạc hậu.

Nhiều lãnh đạo vẫn đơn giản hóa CĐS thành một hành động triển khai công cụ: Chuyển đổi số = Mua và cài đặt phần mềm ERP/CRM mới.

Theo góc nhìn của chuyên gia EAS Việt Nam, đây là ngộ nhận nguy hiểm nhất. Công nghệ trong CĐS không phải là nguồn gốc của sự thay đổi, mà là hệ quả của một sự chuyển hóa tư duy sâu sắc. Việc thất bại đến từ việc tổ chức không thay đổi cách ra quyết định và không sẵn sàng bước vào một mô hình vận hành mới mà công nghệ yêu cầu.

Công Cụ Chỉ Phóng Đại Sai Lầm: Đừng “Số Hóa Sự Lộn Xộn”

Việc ứng dụng công nghệ trong khi giữ nguyên tư duy và quy trình cũ chỉ là “số hóa sự lộn xộn”. Tổ chức chỉ đang khoác một chiếc áo hiện đại lên một cơ thể trì trệ, khiến sai lầm và sự kém hiệu quả bị phóng đại bởi tốc độ của công nghệ.

Chuyên gia khẳng định:

Công nghệ là công cụ, tư duy mới là nền tảng.
Chính cách con người sử dụng công nghệ để kiến tạo luồng giá trị và tương tác mới mới tạo nên chuyển hóa.
CĐS thực thụ đòi hỏi lãnh đạo phải tái định nghĩa mục tiêu chiến lược, luồng giá trị cốt lõi và cách thức vận hành, sau đó mới lựa chọn công nghệ phù hợp để phục vụ mục tiêu đó.

Văn Hóa Dữ Liệu: Trụ Cột Lãnh Đạo Trong Kỷ Nguyên Số

CĐS về bản chất là một hành trình văn hóa, do lãnh đạo dẫn dắt. Thách thức lớn nhất nằm ở việc thiết lập các trụ cột văn hóa mới, bao gồm:

1. Văn hóa Dữ liệu (Data Culture)

Lãnh đạo phải chuyển đổi triệt để từ việc ra quyết định dựa trên kinh nghiệm cá nhân hay cảm tính sang dựa trên bằng chứng và dữ liệu thời gian thực (real-time data). Dữ liệu phải trở thành ngôn ngữ chung, là tài sản chiến lược của toàn bộ tổ chức.

2. Văn hóa Thử nghiệm Nhanh (Fail Fast, Learn Faster)

Trong môi trường số hóa, tốc độ thay đổi thị trường là chóng mặt. Tốc độ học nhanh quan trọng hơn tốc độ triển khai hoàn hảo. Lãnh đạo phải khuyến khích văn hóa thử nghiệm nhanh – sai nhanh – sửa nhanh, chấp nhận rủi ro được kiểm soát để liên tục tối ưu hóa.

3. Văn hóa Tối ưu & Tự động hóa

Lãnh đạo phải liên tục đặt câu hỏi mang tính kiến tạo: “Quy trình nào có thể thực hiện tốt hơn, nhanh hơn, chính xác hơn nhờ tự động hóa?” để giải phóng nhân lực khỏi các tác vụ lặp đi lặp lại và tập trung vào các hoạt động tạo ra giá trị cao hơn.

Tái Thiết Kế Vận Hành: Vai Trò Của Giám Đốc Chuyển Đổi

Lãnh đạo không chỉ là người thông qua ngân sách công nghệ, mà là người trực tiếp tái thiết kế cách tổ chức vận hành. CĐS thực chất là quá trình tái thiết kế (re-design) bốn khía cạnh chiến lược:

Mô hình Ra quyết định: Định nghĩa lại quyền hạn và cơ chế ra quyết định dựa trên dữ liệu. Ai được quyền quyết định nhanh chóng? Dữ liệu nào là cơ sở cho quyết định đó?
Luồng Xử lý Dữ liệu: Đảm bảo dữ liệu được thu thập, xử lý và lưu chuyển liền mạch, tập trung, phục vụ trực tiếp cho hoạt động vận hành và trải nghiệm khách hàng.
Quy trình Tương tác Khách hàng: Tái thiết kế toàn bộ hành trình khách hàng để mang lại trải nghiệm cá nhân hóa (personalized) và liên tục (seamless) trên mọi kênh.
Cách Đo lường Hiệu quả: Chuyển từ đo lường Đầu vào (ví dụ: giờ làm việc, ngân sách đầu tư) sang đo lường Giá trị Tạo ra (ví dụ: Tỷ lệ chuyển đổi, Thời gian phản hồi, Mức độ hài lòng).

Công nghệ là một nhân tố khuếch đại (accelerator). Nếu tư duy lãnh đạo đã đúng, công nghệ sẽ khuếch đại thành công. Nếu tư duy không thay đổi, công nghệ chỉ khuếch đại sai lầm và đẩy tổ chức đến thất bại nhanh hơn. Chuyển đổi số phải được khởi xướng bằng ý chí lãnh đạo để tái thiết kế mô hình kinh doanh và văn hóa tổ chức.

EAS VIỆT NAM

Viện Quản trị Chiến lược và Nhân lực Quốc tế (Viện SHRM)